Εργασία του μαθήματος: Ελληνικά Μουσικά Όργανα: " Τα μουσικα όργανα ως φορείς νοημάτων - έμφαση στο κλαρίνο"

ΤΑ ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΩΣ ΦΟΡΕΙΣ ΝΟΗΜΑΤΩΝ: ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΟ ΚΛΑΡΙΝΟ

Η συγκεκριμένη εργασία έχει ως στόχο να παραθέσει και να συγκρίνει απόψεις που έχουν διατυπωθεί όσον αφορά το κατά πόσο ένα μουσικό όργανο αποτελεί φορέα νοημάτων. Δηλαδή τι ρόλο έχει ένα μουσικό όργανο κάτω από συγκεκριμένες κοινωνικές συνθήκες, την πολιτισμική – πολιτιστική του υπόσταση αλλά και πώς επηρεάζει στο πέρασμα των χρόνων είτε πρακτικά είτε συναισθηματικά μια κοινωνία ανθρώπων. Το μουσικό όργανο που εξετάζεται πιο συγκεκριμένα ως φορέας νοημάτων είναι το κλαρίνο. Πέρα από κάποια συγκεκριμένη βιβλιογραφία που αναφέρει τις κοινωνιολογικές πλευρές είτε του κλαρίνου είτε γενικότερα των μουσικών οργάνων κρίθηκε απαραίτητο να παρθούν γνώμες από ανθρώπους που δεν είναι «ενημερωμένοι» για το συγκεκριμένο θέμα οπότε θα μπορούσε να αποσπαστεί η δικιά τους καθαρά προσωπική, ανεπηρέαστη από τη βιβλιογραφία, άποψη. Οι τέσσερις κοπέλες που ερωτήθηκαν είναι 21 χρονών. Οι δύο φοιτούν σε μουσικές σχολές και οι άλλες δύο δεν έχουν κάποια παραπάνω μουσική παιδεία πέρα από αυτή που προσφέρεται στο σχολείο. Τα θέματα στα οποία κλήθηκαν να δώσουν τη γνώμη τους ήταν τα εξής: α) καταρχήν κατά πόσον γνωρίζουν τη φυσιολογία του οργάνου, β) σε τι κοινωνικά πλαίσια πιστεύουν ότι παίζεται το κλαρίνο, γ) ποιο φύλο συνηθίζεται να παίζει το συγκεκριμένο όργανο και γιατί συμβαίνει αυτό και δ) τι συναισθήματα προκαλεί στα συγκεκριμένα άτομα το άκουσμα του ηχοχρώματος του κλαρίνου αλλά και τι εικόνες δημιουργούνται στο μυαλό αυτών υπό την ακρόαση κάποιων συγκεκριμένων δημοτικών τραγουδιών όπου το κλαρίνο έχει κυρίαρχο ρόλο. Οι απόψεις παραθέτονται και σχολιάζονται παρακάτω.

Πολλοί μουσικολόγοι και εθνομουσικολόγοι έχουν ασχοληθεί με αυτό το θέμα, το κατά πόσον δηλαδή τα μουσικά όργανα αποτελούν φορείς νοημάτων. Π. χ. τα μουσικά όργανα κατά τον Dawe είναι «κομμάτι της παγκόσμιας πολιτισμικής διακίνησης, στα πλαίσια της οποίας είναι δυνατόν να μεταφερθούν και να επανεντοπιστούν» (Dawe 2003: 274) ή «Τα μουσικά όργανα είναι ταυτόχρονα υλικά και μεταφορικά, κοινωνικές κατασκευές και υλικά αντικείμενα» (Dawe 2003: 275-6). Ο Racy πιστεύει πάλι ότι τα όργανα αλληλεπιδρούν διαλεκτικά με τις γύρω τους πολιτισμικές δραστηριότητες και όσο αυτές διαμορφώνονται τόσο κι αυτά ανανεώνουν τους ρόλους τους, τη συμβολική τους σημασία κ. α.: «In this article I suggest that musical instruments are interactive entities. Being both adaptive and idiosyncratic, they are not mere reflections of their cultural contexts, nor are they fixed organological artifacts that can be studied in isolation from other social and artistic domains. Instead, instru-ments interact dialectically with surrounding physical and cultural realities, and as such, they perpetually negotiate or renegotiate their roles, physical structures, performance modes, sound ideals, and symbolic meanings.» (Racy 1994: 38). Όμως και έλληνες μουσικολόγοι έχουν συνεισφέρει στην έρευνα αυτή. Ο πιο γνωστός ίσως έλληνας ερευνητής που ασχολήθηκε με την περιγραφή των ελληνικών μουσικών οργάνων είναι ο Φοίβος Ανωγειανάκης. ο τελευταίος μας μετέδωσε πολλές πληροφορίες, πέρα από την εξωτερική περιγραφή και τον τρόπο παιξίματος ενός οργάνου, και για τη θέση της μουσικής σε καθημερινό επίπεδο σε μία κοινωνία. Π. χ.: «Οι αρχές του ελληνικού δημοτικού τραγουδιού ανιχνεύονται στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες και συγκεκριμένα στις ορχηστρικές και παντομιμικές παραστάσεις, όπως αυτές διαμορφώνονται μέσα στις καινούριες κοινωνικές και πνευματικές συνθήκες ύστερα από τον 3^ο αιώνα μ. Χ.» (Ανωγειανάκης 1976: 16). Η ένταξη ενός μουσικού οργάνου στα πλαίσια της καθημερινότητας σε μια κοινωνία απασχόλησε και το Νίκο Μαλιάρα: «Στόχος μου ήταν να εντάξω τη χρήση του μουσικού αυτού οργάνου στο γενικότερο περιβάλλον και να εξετάσω τις εκάστοτε επικρατούσες συνθήκες. Επιπλέον, επιχειρώντας να αποκαταστήσω τη μουσική που ενδεχομένως έπαιζε το όργανο στις τελετές, με βάση τα δεδομένα που είχα στη διάθεσή μου, προχώρησα σε σχετικές υποθέσεις.» (Μαλιάρας 2004: 16). Άλλος μουσικολόγος ο οποίος ασχολήθηκε με το συγκεκριμένο θέμα είναι ο Λάμπρος Λιάβας. Αναφέρει για τους οργανοπαίκτες του Έβρου: «Ο βαθμός της επαγγελματικής τους ανάδειξης εξαρτάται συνήθως από τον τύπο του οργάνου, το εύρος του ρεπερτορίου τους και τη φήμη τους ως δεξιοτεχνών, παράγοντες που καθορίζουν και την «εμβέλειά» τους ως προς τις περιοχές που καλύπτουν.» (Λιάβας 1999: 269). Συγκεκριμένα για το κλαρίνο που εξετάζεται σε αυτήν την εργασία πηγές έχουμε από τη Δέσποινα Μαζαράκη και το βιβλίο της «Το λαϊκό κλαρίνο», από το Φοίβο Ανωγειανάκη κ. α. «Στην Πελοπόννησο είχαν τη συνήθεια να κολλούν μεγάλα ποσά, ο οργανοπαίχτης όμως ήταν υποχρεωμένος να τα επιστρέφει μετά το τέλος της γιορτής και δεν κρατούσε παρά μικροπράματα» (Μαζαράκη 1984: 56). Ο Λιάβας λέει για το κλαρίνο στον Έβρο: «Έτσι λοιπόν και στον Έβρο από τη δεκαετία του ’60, με άξονα τα οργανικά σχήματα και μέσα από το κλαρίνο, εκδηλώνεται μια ολοένα αυξανόμενη απόσταση από την προφορική παράδοση, προετοιμάζοντας την εμφάνιση ενός ενιαίου «πανθρακικού» ύφους και ρεπερτορίου, που ακολουθεί την αντίστροφη πορεία, επιστρέφοντας από τα αστικά κέντρα προς την περιφέρεια. Όσο για το κριτήριο για τον «καλό» μουσικό, αυτό πλέον συνδέεται με την ωδειακή παιδεία, που, συνειδητά, θα τον οδηγήσει στο υπερτοπικό ρεπερτόριο και στις «νότες», δηλαδή στη ρήξη με την προφορική παράδοση.» (Λιάβας 1999: 277). Τέλος παραθέτω και ένα σχόλιο του Κώστα Αριστόπουλου, γνωστό δεξιοτέχνη του κλαρίνου, για τα πανηγύρια: «Τα πανηγύρια όπως γίνονται σήμερα δεν έχουν καμιά σχέση με το παρελθόν. Παλιότερα τα πανηγύρια ήταν πιο ευχάριστα, οι οικογένειες διασκέδαζαν πιο καλά και τηρούσαν τα έθιμα. Το κυριότερο όμως ήταν ότι ήξεραν πολύ καλό χορό και αυτό μας έκανε και εμάς τους καλλιτέχνες να παίζουμε καλύτερα και να βελτιωνόμαστε περισσότερο.» (Αριστόπουλος 2010, http://cpt.pblogs.gr/2011/01/kwstas-aristopoylos.html). Συνεπώς διαπιστώνουμε ότι έχουμε αρκετές πληροφορίες για τις κοινωνικές πλευρές ενός μουσικού οργάνου γενικότερα αλλά και του κλαρίνου ειδικότερα.

Σε σχέση με τις συνεντεύξεις που πάρθηκαν μπορούμε να βγάλουμε κάποια συμπεράσματα. Καταρχήν, σίγουρα οι πληροφορίες που λαμβάνουμε και από τι πηγές μας και από τις ερωτηθέντες συγκλίνουν ως προς τη γνησιότητα του κλαρίνου ως παραδοσιακό όργανο. Παρόλο που ειπώθηκε ότι το κλαρίνο πλέον χρησιμοποιείται και σε κέντρα διασκέδασης και όχι μόνο στα πανηγύρια συμμετέχοντας με παραδοσιακούς ήχους, πιο πολύ θύμισε στις ερωτηθέντες κάποιο παραδοσιακό γλέντι , ίσως γάμου, σε ανοιχτό χώρο. Γενικά υπήρξε συνεχής ο συσχετισμός ανάμεσα στο κλαρίνο και την παράδοση και αυτό φαίνεται από τις απαντήσεις των ερωτηθέντων. Τα συναισθήματα που δημιουργούνται γενικότερα στο άκουσμα του κλαρίνου ( απάντηση μετά από ακρόαση κομματιού) είναι το θάρρος και η λεβεντιά. Όσο αφορά τη φυσιολογία του οργάνου η γνώση των ερωτηθέντων περιοριζόταν στο ότι το κλαρίνο είναι ένα πνευστό όργανο. Δεν ήξεραν ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στο κλαρίνο και στο κλαρινέτο. Ως προς το ποιο φύλο παίζει πιο συχνά κλαρίνο η απάντηση ήταν από όλους ο άνδρας και ο λόγος ήταν κυρίως το πρότυπο μιας κοινωνίας όπου ο άνδρας έχει τον κύριο ρόλο και μπορεί να παίζει κάποιο όργανο ενώ η γυναίκα ασχολείται με το τραγούδι. Ο «βαρύς» ήχος του οργάνου ταιριάζει πιο πολύ στην ιδιοσυγκρασία του άνδρα ενώ το τραγούδι ή ένα όργανο με πιο ψιλό ήχο όπως π. χ. το φλάουτο ταιριάζει πιο πολύ στη γυναίκα. Παρακάτω παρατίθενται αποσπάσματα των συνεντεύξεων.

Συνέντευξη από τη Δέσποινα, ετών 21, Τ. Ε. Ι. Διατροφής και Διαιτολογίας

-Γνωρίζεις τι είδους όργανο είναι το κλαρίνο;

-Το κλαρίνο είναι ένα πνευστό όργανο, μαύρο πάντα νομίζω.

-Γνωρίζεις ποια είναι η διαφορά μεταξύ κλαρινέτου και κλαρίνου;

-Νομίζω το κλαρινέτο παίζεται με διαφορετικό καλαμάκι απ’ ότι το κλαρίνο. Δεν ξέρω ακριβώς.

-Αν σου πω να φέρεις στο μυαλό σου μια εικόνα που να έχει ως κέντρο της έναν άνθρωπο που παίζει κλαρίνο, τι εικόνα σου έρχεται στο μυαλό;

-Κάτι σε ηπειρώτικο χορό, σε ζωναράδικο. Φαντάζομαι ανθρώπους να χορεύουν και να παίζει το κλαρίνο μαζί με ένα νταούλι.

-Το κλαρίνο με ποια κοινωνική ομάδα θα το συνέδεες; Ή τι είδους ανθρώπους έχεις στο μυαλό σου όταν φαντάζεσαι ότι αυτοί παίζουν κλαρίνο;

-Νομίζω οι περισσότεροι άνθρωποι θα το συνέδεαν με τσιγγάνους, με νομάδες. Αν και το βιολί ίσως να κολλάει περισσότερο σαν όργανο με τους τσιγγάνους.

-Πιστεύεις ότι σήμερα το κλαρίνο παίζεται πιο πολύ από άνδρες ή από γυναίκες και γιατί;

-Από άνδρες κυρίως λόγω ηχοχρώματος. Το φλάουτο π. χ. λόγω λεπτού και πιο κομψού ήχου προσεγγίζει πιο πολύ τις γυναίκες. Το κλαρίνο έχει πιο βαρύ ήχο. Ας πούμε π. χ. στο έργο «Ο Πέτρος και ο λύκος» το πουλάκι είναι το φλάουτο νομίζω και ο παππούς είναι το κλαρίνο. Γενικότερα τα παραδοσιακά όργανα τα παίζανε πάντα πιο πολύ άνδρες. Σε ένα σπίτι ο άνδρας ήταν η κεφαλή ενώ η γυναίκα ήταν η νοικοκυρά. Θα ήταν δύσκολο να παίξει μια γυναίκα φαντάζομαι ένα όργανο που χρησιμοποιούνταν σε γλέντια. Ότι ο άνδρας ήταν αυτός που θα έπαιζε κλαρίνο είναι κάτι που διατηρείται μέχρι τις μέρες μας. Εξάλλου, νομίζω, και ανατομικά ο άνδρας έχει μεγαλύτερη αντοχή στα πνευμόνια.

-Γενικότερα το άκουσμα του κλαρίνου ως ήχος τι συναισθήματα σου δημιουργεί;

-Μια λύπη, μια μελαγχολία.

-Θα ακούσεις το τραγούδι «χαλασιά μου» και θα μου πεις τι σου φέρνει στο μυαλό αυτό το άκουσμα και πες μου τρεις λέξεις που σου έρχονται στο μυαλό ενώ ακούς αυτό το κομμάτι.

(Μετά την ακρόαση)

-Με το τραγούδι αυτό μου έρχεται στο μυαλό η λέξη λεβεντιά. Μου θυμίζει τον παππού μου που ήταν Ηπειρώτης και χόρευε γενικά τα ηπειρώτικα. Μου θυμίζει την καταγωγή μου. Τρεις λέξεις που μου έρχονται τώρα στο μυαλό είναι: τσαρούχι, αρχοντιά και φαϊ σε πήλινο.

Συνέντευξη από τη Μαρία, ετών 21, Θεολογική Σχολή Α. Π. Θ.

- Γνωρίζεις τι είδους όργανο είναι το κλαρίνο;

-Ξέρω ότι είναι πνευστό. Παίζεται με το στόμα. Αυτά.

-Αν σου πω να φέρεις στο μυαλό σου μια εικόνα που να έχει ως κέντρο της έναν άνθρωπο που παίζει κλαρίνο, τι εικόνα σου έρχεται στο μυαλό;

-Μια εικόνα πανηγυριού. Αυτός που παίζει κλαρίνο βρίσκεται μαζί με τους άλλους μουσικούς πάνω σε μια εξέδρα σε έναν ανοιχτό χώρο. Οι άνθρωποι να χορεύουν κάτι «τσιφτετελοειδές».

-Τι άλλα όργανα φαντάζεσαι ότι θα παίζουν μαζί με το κλαρίνο;

-Μπουζούκια, σαντούρι ή κανονάκι και νταούλι.

-Πού πιστεύεις ότι παίζεται πιο πολύ το κλαρίνο στις μέρες μας;

-Σε πανηγύρια ενοριών, στη γιορτή ενός αγίου, το Πάσχα, σε γάμους και βαφτίσεις. Αλλά και «στα μπουζούκια» φυσικά.

-Πιστεύεις ότι σήμερα το κλαρίνο παίζεται πιο πολύ από άνδρες ή από γυναίκες και γιατί;

-Από άνδρες. Καταρχήν οφείλεται στη φυσιολογία του άνδρα. Θέλει πιο πολύ αντοχή πνευμονιών. Πλέον ίσως οι γυναίκες να ψάχνουν πιο κομψά, «ανώτερα» όργανα, ενώ το κλαρίνο που θεωρείται φαντάζομαι κατώτερο κοινωνικά όργανο να παίζεται από άνδρες γιατί έτσι είναι η παράδοση. Οι άνδρες ήταν ελεύθεροι να πάνε να παίξουν σε πανηγύρια κτλ. Οι γυναίκες έμεναν σπίτι. Επίσης το κλαρίνο είναι συντροφικό όργανο, είναι λαϊκό όργανο για αυτό και θα παιχθεί από άνδρες που είχαν και παλαιότερα μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων.

-Γενικότερα το άκουσμα του κλαρίνου ως ήχος τι συναισθήματα σου δημιουργεί;

-Το άκουσμα νομίζω φέρνει συναισθήματα ανεμελιάς και συντροφικότητας.

-Θα ακούσεις το τραγούδι «ο γιατρός» και θα μου πεις τι σου φέρνει στο μυαλό αυτό το άκουσμα και πες μου τρεις λέξεις που σου έρχονται στο μυαλό ενώ ακούς αυτό το κομμάτι.

(Μετά την ακρόαση)

-Μου φέρνει στο μυαλό την εικόνα ενός γλεντιού. 3 λέξεις: Πουκάμισο, φαγοπότι, συγγενείς.

Συνέντευξη από την Αγγελική, ετών 21, Τμήμα Μουσικών Σπουδών της Σχολής Καλών Τεχνών του Α. Π. Θ.

- Γνωρίζεις τι είδους όργανο είναι το κλαρίνο;

-Είναι πνευστό παραδοσιακό όργανο.

-Αν σου πω να φέρεις στο μυαλό σου μια εικόνα που να σχετίζεται με έναν άνθρωπο που παίζει κλαρίνο, τι εικόνα σου έρχεται στο μυαλό;

-Είναι πολύς κόσμος μαζεμένος και έχουν σχηματίσει κύκλο γύρω από μια μικρή ορχήστρα. Το μέρος είναι μια πλατεία με πλατάνια. Δίπλα στο κλαρίνο υπάρχει και νταούλι, βιολί.

-Πού παίζεται κατά τη γνώμη σου πιο πολύ το κλαρίνο στις μέρες μας; Με τι το συνδέεις πιο πολύ;

-Παίζεται στα μπουζούκια πιο πολύ. Κοίτα, οι πιο πολλοί θα το συνέδεαν με παραδοσιακά τραγούδια αλλά εγώ το κλαρίνο γενικά το συνδέω με μπουζούκια γιατί θεωρώ αυτόν που παίζει κλαρίνο χαμηλότερης ποιότητας εκτελεστή από έναν που παίζει κλαρινέτο.

-Πιστεύεις ότι σήμερα το κλαρίνο παίζεται πιο πολύ από άνδρες ή από γυναίκες και γιατί;

-Από άνδρες. Ένας λόγος είναι υποθέτω ότι τέτοια όργανα παραδοσιακά σε εκθέτουν πολύ σε σχέση ας πούμε με το πιάνο. Οι άνδρες δεν φοβούνται τόσο την έκθεση σε σχέση με τις γυναίκες. Οι γυναίκες σαν χαρακτήρες είναι πιο ταπεινές, πιο ευγενικές. Ο άνδρας επίσης «μερακλώνει» πιο εύκολα. Σκέψου την εικόνα: μια παρέα ανδρών πίνει ούζο. Το λογικό είναι να τους συνοδέψει ένας άντρας με ένα κλαρίνο, όχι μια γυναίκα. Ο άνδρας θα θελήσει να εκφράσει τον πόνο του μέσα απ’ το κλαρίνο. Μια γυναίκα αν θέλει να ξεσπάσει θα κλάψει. Το κλαρίνο είναι πιο «νταλκαδιάρικο» όργανο που δεν ταιριάζει στην ιδιοσυγκρασία της γυναίκας. Η γυναίκα θέλει πιο ρομαντικούς ήχους. Ας πούμε ήχους έντεχνων τραγουδιών. Θέλει να παίζει και να ακούει κάτι πιο αέρινο όπως σαντούρι, πιάνο ή κιθάρα.

 -Θα ακούσεις το τραγούδι «στης πικροδάφνης τον ανθό» και θα μου πεις τι συναισθήματα σου έρχονται με αυτό το άκουσμα και πες μου τρεις λέξεις που σου έρχονται στο μυαλό ενώ ακούς αυτό το κομμάτι.

(Μετά την ακρόαση)

-Γενικότερα το ηχόχρωμα του κλαρίνου μου φέρνει συναισθήματα παράπονου, πόνου αλλά και δύναμης και θάρρους. Τρεις λέξεις που μου ήρθαν με αυτό το κομμάτι: αχ, τσαρούχι, αέρας

Συνέντευξη από τη Δήμητρα, ετών 21, Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας

- Γνωρίζεις τι είδους όργανο είναι το κλαρίνο;

-Είναι ένα πνευστό μουσικό όργανο που ανήκει στα ξύλινα πνευστά. Είναι παραδοσιακό και έχει συνήθως μαύρο χρώμα.

-Αν σου πω να φέρεις στο μυαλό σου μια εικόνα που να έχει ως κέντρο της έναν άνθρωπο που παίζει κλαρίνο, τι εικόνα σου έρχεται στο μυαλό;

-Είμαστε σε ένα πανηγύρι γάμου. Το κλίμα είναι ευχάριστο. Ο κόσμος χορεύει και τραγουδάει. Η ορχήστρα αποτελείται από κλαρίνο, νταούλι και βιολί.

-Με τι συνδέεις εσύ το κλαρίνο και με τι πιστεύεις ότι το συνδέει η πλειοψηφία του κόσμου;

-Εγώ προσωπικά το κλαρίνο το συνδέω με πανηγύρι γάμου. Και πιστεύω ότι πιο πολύ παίζεται σε λαϊκές γειτονιές και χωριά. Οι πιο πολλοί όμως πιστεύω ότι θα το συνέδεαν ή με τσιγγάνους ή με το Σαλέα ή με παραδοσιακά και πιο συγκεκριμένα με μακεδονίτικα κομμάτια.

-Πιστεύεις ότι σήμερα το κλαρίνο παίζεται πιο πολύ από άνδρες ή από γυναίκες και γιατί;

-Από άνδρες. Γιατί από παλιά το κλαρίνο αφορούσε τα πανηγύρια όπου γενικότερα οι γυναίκες δεν έπαιζαν μουσική. Και πιστεύω μας έχει μείνει υποσυνείδητα ότι αισθητικά είναι πιο ωραίο να παίζει ένας άντρας κλαρίνο ενώ τη γυναίκα την έχουμε συνδεδεμένη με βιολί ή πιάνο ή φλάουτο. Μια γυναίκα για να ξεσπάσει κλαίει. Ο άντρας εκφράζεται διαφορετικά. Η γιαγιά μου μου έλεγε: «συνέχεια τραγουδούσα». Ο πατέρας της την έβαζε να του τραγουδάει κάποια μικρασιάτικα τραγούδια γιατί του θύμιζαν το σπίτι του απ’ όπου έφυγε (Ντεμερντές, Μικρά Ασία) και τον έπιανε νοσταλγία. Θέλω να πα ότι το τραγούδι ταιριάζει πολύ σε μια γυναίκα. Ο άνδρας έχει κρατήσει κι ένα στιλ πιο «μάγκικο», θα διαλέξει να εκφραστεί με ήχο, ενώ μια γυναίκα με στίχο. Για αυτό το λόγο ίσως το κλαρίνο να χρησιμοποιούνταν και να χρησιμοποιείται πιο πολύ από άνδρες. Έχει έναν ήχο πιο βαρύ, πιο «μάγκικο».  

-Γενικότερα το άκουσμα του κλαρίνου ως ήχος τι συναισθήματα σου δημιουργεί;

Το κλαρίνο γενικά μπορεί να δημιουργήσει πολλά συναισθήματα. Μπορεί εύκολα να προσαρμοστεί σε κάθε είδους μελωδία οπότε μπορεί να δημιουργήσει συναισθήματα και λύπης και χαράς και νοσταλγίας και επανάστασης. Πιστεύω ότι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το κλαρίνο σαν ηχόχρωμα είναι πολύ κοντά στην ανθρώπινη φωνή.

-Θα ακούσεις το τραγούδι «ο γιατρός» και θα μου πεις τι συναισθήματα σου φέρνει αυτό το άκουσμα και πες μου τρεις λέξεις που σου έρχονται στο μυαλό ενώ ακούς αυτό το κομμάτι.

(Μετά την ακρόαση)

-Γενικά το κομμάτι μου φαίνεται χαρούμενο και αισιόδοξο αλλά εκεί που έχει ένα γύρισμα απότομο το κομμάτι, έχει έναν καημό. Τρεις λέξεις που μου ‘ρθανε ακούγοντας αυτό το κομμάτι είναι: φουστανέλα, χορός, παράδοση.

Βιβλιογραφία:

          Dawe. K., (2003), ‘The cultural Study of Musical Instruments’. Στο Clayton, Martin, et al (επιμ.), The cultural Study of music, a critical introduction (NY: Routledge)

 Racy, Ali Jihad, (1994), ‘A Dialectical Perspective on Musical Instruments: The East-Mediterranean Mijwiz’, Ethnomusicology 38: 37-57

Ανωγειανάκης Φ., 1991, Ελληνικά λαϊκά μουσικά όργανα (Αθήνα: Μέλισσα)

Μαλιάρας, Νίκος, 2004, «Μουσικά όργανα στους χορούς και τις διασκεδάσεις των Βυζαντινών», Αρχαιολογία και τέχνες 91: 67-71

Λιάβας, Λάμπρος, 1999, «Τα μουσικά όργανα στον Έβρο: παράδοση και νεοτερικότητα», Μουσικές της Θράκης. Μία διεπιστημονική προσέγγιση: Έβρος (Αθήνα: Σύλλογος οι Φίλοι της Μουσικής – Ερευνητικό Πρόγραμμα «Θράκη»), 269-294, 327-340

Μαζαράκη, Δέσποινα. 1984 (1959). Το λαϊκό κλαρίνο (Αθήνα: Κέδρος)

Δικτυακοί τόποι:

Κώστας Αριστόπουλος, http://cpt.pblogs.gr/2011/01/kwstas-aristopoylos.html

Χαλασιά μου, http://www.youtube.com/watch?v=VNCIsSQXbb0

Ήπειρος  Πικροδάφνη – ο γιατρός. Wmv, http://www.youtube.com/watch?v=6j3xlXErfhU